Kısa Çalışma Ödeneği

İşyerindeki çalışma sürelerinin geçici olarak azaltılması veya durdurulması hallerinde, üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Kısa çalışma uygulamasının temel amacı istihdamın korunmasıdır. Kısa çalışma ile çalışılmayan sürelerde işçilere gelir desteği sağlanmaktadır. Aynı zamanda istihdam korunarak, deneyimli personellerin işten çıkarılmasının önüne geçilmektedir.

Kısa çalışmanın azami uygulanma süresi üç aydır. Cumhurbaşkanı Kararı ile 6 aya uzatılabilir.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz, genel salgın ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durduran her bir işveren kısa çalışma başvurusunda bulunabilir.

İşyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gerekmektedir.

4857 sayılı İş Kanununun 63’üncü maddesi uyarınca çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Bu bakımdan işyerinde çalışma süresinin 1/3 oranında azaltılmasından bahsedebilmek için işyerinde çalışma süresinin haftalık 30 saat veya aşağısında olması gerekmektedir.

Kısa çalışma talebinin uygun bulunması hâlinde kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıması gerekmektedir.

Daha önce farklı bir gerekçeyle kısa çalışmadan yararlanan işyerleri, yeni bir gerekçe oluşması halinde kısa çalışmadan yararlanabilirler.

Kısa çalışma uygulamasından yararlanmak için asgari çalışan sayısı şartı yoktur.

İşyerinde kısa çalışma uygulanması halinde kısa çalışmaya tabi tutulabilecek işçi sayısında bir kısıt bulunmamaktadır.  

Programa başvuru tarihi itibarıyla kısa çalışma uygulamasından yararlanan işyerleri, bu uygulamadan yararlandıkları dönemde hiçbir şekilde işbaşı eğitim programından yararlanamamaktadır.

İşverenliğin konkordato ilan etmesi, kısa çalışmadan yararlanmak üzere başvuruda bulunmasına engel teşkil etmemektedir.

İşverenin sigorta ve vergi borcu bulunması, kısa çalışma başvurusunda bulunmasına engel teşkil etmemektedir.

İşverenin; e-Devlet üzerinden gerekli alanları doldurarak başvuru yapması gerekmektedir. Ayrıca aynı sistem üzerinden kanıtlayıcı belge olarak aşağıdaki belgelerin eklenmesi yeterlidir.

- Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler) ile

- Resmi makamlar tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri kapsamında olduğuna dair diğer belgeler

Kısa çalışma başvuruları işverenler tarafından yapılmalıdır.

İşveren, her bir şubesi için e-Devlet üzerinden ayrı ayrı başvuru yapmalıdır. İşverenin İŞKUR’a kaydı yoksa sistem üzerinden kayıt olması zorunludur.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz, genel salgın ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar için diğer zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz, genel salgın ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerle ilgili Yönetim Kurulunca alınmış bir karar bulunmuyorsa işverenlerce yapılan başvurular Kurum birimi tarafından reddedilir.

Yönetim Kurulu Kararı gerektirmeyen ve/veya Yönetim Kurulu Kararı alınmasına istinaden yapılan başvurular uygunluk tespiti yapılabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlıklarına gönderilmektedir. İş müfettişlerince yapılacak uygunluk tespiti sonucunu işveren e-Devlet üzerinden takip edebilecektir.

İş müfettişlerince uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra yeni işçi ve/veya çalışılmayan sürenin arttırılması için talepte bulunulabilmekle birlikte bu durum yeni bir başvuru olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, işverenlerin çalışılmayan sürenin azaltılması veya işyerinin tekrar faaliyete başlama durumlarını bağlı oldukları İŞKUR birimine hızlı bir şekilde bildirmesi gerekmektedir.

İşverenin, kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin iş müfettişleri tarafından yapılan inceleme faaliyetlerini ifade etmektedir. Örneğin Covid-19 salgınından olumsuz etkilenildiğine ilişkin durumun tespiti anlamını taşımaktadır.

Kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıması gerekmektedir.

SGK işten çıkış kodu (işçi tekrar işe başlatılacaksa), 19 (mevsim bitimi), 20 (kampanya bitimi), 30 (vize bitimi) olarak gösterilmiş olan işçilerin iş sözleşmesi askıya alınmıştır.

Kısa çalışmanın başlayacağı tarihe kadar iş sözleşmesi askıda olanların işe başlayacağı tarih, kısa çalışmanın uygulandığı döneme rastlarsa bu durumda olanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilirler.

Kısa çalışma ödeneği tutarı; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı olarak belirlenir. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği tutarı, uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar ve bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.

Ancak İŞKUR Yönetim Kurulu Kararı alınarak uygulanabilen genel ekonomik, sektörel ve bölgesel kriz ile genel salgın kapsamında yapılan başvurularda bu yükümlülük bulunmamaktadır.

Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ödenir.

Kısa çalışma başvurularında, yabancı işçiler de kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşımaları halinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir.

Kısa çalışma ödeneği, her ayın beşinde çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ve aylık olarak ödenmektedir.

Kısa çalışma uygulanan işçiler adına çalışılmayan günler için SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile eksik gün gerekçesinin “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilmesi gerekmektedir. Ancak, çalışılmayan günler için kısa çalışma ile birlikte başka bir gerekçe daha varsa bu durumda eksik gün gerekçesinin SGK’ya “27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” olarak bildirilmesi gerekmektedir.

Kısa çalışma başlama tarihi 1/3/2024 ve sonrasında olan sigortalılar için, kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, sigortalının aynı gerekçe ile yapılmış hak sahipliğine esas ilk kısa çalışma talebinin başlama tarihinden itibaren üç yıl içerisindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülür. Ancak, yapılan ödemelerin mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Emekli olup bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışan işçi, işsizlik sigortası kapsamında olmadığından kısa çalışma ödeneğinden faydalanamaz.

Kısa çalışma başvurularında, kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıması halinde ilgililer kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir.

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilmektedir.