İŞKUR’dan Engelli İstihdamını Artıracak Reform Niteliğinde Yenilikler

Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR), uyguladığı aktif işgücü programları kapsamında özellikle gençler, kadınlar ve engelliler için istihdamı artırmaya yönelik çok boyutlu projeler yürütmeye devam ederek iş gücü piyasasının gelişimine öncülük ediyor. İŞKUR bu anlayışla son yıllarda engelli bireylerin istihdama katılımını artırmak amacıyla çok sayıda destek mekanizması hayata geçirdi.

İŞKUR aracılığıyla 2002 yılından bu yana 550 binden fazla engelli birey işe yerleştirildi. 2025 yılının ilk üç ayında ise 17 bin engelli vatandaşa istihdam sağlandı. Ayrıca iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri kapsamında, “Her Engellinin Bir İş Koçu Olacak” anlayışıyla hayata geçirilen Engelli İş Koçluğu uygulaması 81 ilde, 121 birimde aktif olarak sürdürülüyor.

Aktif işgücü programları kapsamında 2014 yılından bugüne kadar 65 binden fazla engelli birey işbaşı eğitim programları ve mesleki eğitim kurslarından yararlandı. Bilindiği üzere engelli bireylerin iş hayatına atılmasını desteklemek amacıyla engelli çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işverenlerden tahsil edilen idari para cezaları, engelli bireylerin istihdamını destekleyen projelerde kullanıldı. Bu kapsamda 2014 yılından bugüne kadar; kendi işini kurmak isteyen engelli bireylere yaklaşık 298 milyon TL, mesleki eğitim ve rehabilitasyon projelerine 80 milyon TL, işe uyum projelerine ise 7,8 milyon TL, destek teknolojilerine 156 milyon TL, korumalı işyeri projelerine ise 9,4 milyon TL kaynak sağlandı.

Bugün itibariyle engelli bireylerin dijital ortamda istihdam olanaklarına daha kolay erişim sağlayabilmeleri amacıyla “Engelsiz İŞKUR Platformu” hayata geçirildi. Bu platform üzerinden engelli bireyler iş ilanlarına başvurabilecek, hibe desteklerine erişebilecek ve tüm süreçleri çevrim içi yürütebilecek. Aynı zamanda işverenler de sistem üzerinden engelli aday havuzuna ulaşarak nitelikli eşleştirme imkânı elde edebilecek.

Engelli Reform Paketinizdeki önemli bir diğer gelişme ise ülkemizde hibe kapsamında ilk kez uygulamaya başlanacak olan Destekli İstihdam Projesi oldu. Destekli istihdam modelinin uygulanmasıyla özel gereksinimli bireylerin istihdama katılımı daha güçlü biçimde teşvik ediliyor. Otizm spektrum bozukluğu, Down sendromu, serebral palsi gibi gruplarda yer alan bireylerin istihdamı için iş koçluğu, işyeri uyumlaştırma desteği ve ücret desteği sağlanıyor. Bu yaklaşım yalnızca bireyin değil; ailesi, iş arkadaşları ve yöneticileri kapsayan bütüncül bir destek modeliyle yürütülüyor.

Destekli İstihdam modeli, üç ana destek alanıyla öne çıkıyor. İlk olarak, bu bireyleri istihdam eden işverenlere ücret desteği sağlanıyor. İkinci olarak, iş koçluğu desteği sunulacak. Bu destek kapsamında bireyin yanında yer alacak bir uzman, işe alım sürecinden başlayarak oryantasyon, görev uyumu ve günlük iş akışlarında bireyin hem teknik hem de sosyal anlamda desteklenmesini sağlanacak. Üçüncü olarak; engellilerin istihdam edilebilirliğini artıracak donanımlar için sunulan projedeki toplam engelli hibe tutarının, yüzde 25’i kadar iş yeri düzenleme desteği verilecek.

Ayrıca Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyon Yönetmeliği’nde önemli bazı düzenlemeler yapıldı. İlgili mevzuatta yapılan düzenlemelerle engelli projeleri için İl İstihdam Kurulu onayı zorunluluğu kaldırılarak başvurular doğrudan Engelli ve Eski Hükümlü Çalışma Komisyonuna yönlendirildi. Komisyonun toplanma sıklığı yılda ikiden altıya çıkarılarak değerlendirme süreçleri hızlandırıldı. Ayrıca sağlanan mali desteklerde artışa gidilmiş; kendi işini kurma desteği 400 bin TL’den 580 bin TL’ye, korumalı işyeri kuruluş desteği ise 500 bin TL’den 720 bin TL’ye yükseltildi. Engelli bireylerin üretken ve bağımsız bireyler olarak topluma tam katılımını sağlamak, sosyal adaleti güçlendirmek ve kapsayıcı kalkınmayı desteklemek amacıyla çalışmalar kararlılıkla sürdürülüyor.

Engelli istihdamına yönelik uygulanan politikalar sahada güçlü bir karşılık bulmuş olup, kamu sektöründe engelli istihdamı yasal kotanın yüzde 134’üne, özel sektörde ise yüzde 103’üne ulaştı. Bu başarı, uygulanan politikaların etkinliğinin açık bir göstergesi oldu. 2025 yılı hedefleri doğrultusunda, 500 bin kadın, 500 bin genç, 45 bin engelli birey ve 275 bin yükseköğretim mezunu vatandaşımızın istihdama kazandırılması planlanıyor. Ayrıca, 155 bin işyeri ile iş birliği yapılması, 2,25 milyon kişiye bireysel danışmanlık sunulması, 620 bin işyeri ziyareti gerçekleştirilmesi ve 55 bin kişiye iş kulübü desteği verilmesi hedefleniyor. Bu çalışmalar, istihdamda kapsayıcı, erişilebilir ve sürdürülebilir bir sistem oluşturma iradesini ortaya koydu.

Türkiye genelinde 10 bin engelli vatandaşımız için İşgücü Uyum Programı kapsamında özel kontenjan tahsis edilmiş olup, bu kişiler kamu kurumlarında kısmi zamanlı olarak çalışma hayatına dâhil edilecek. Program, özel sektöre geçişi destekleyen eğitimlerle engelli bireylerin becerilerini geliştirmeyi amaçlıyor.

Bugün itibariyle “Engelsiz İŞKUR Platformu” ve “Engelli Reform Paketi” hayata geçirilerek engelli istihdamının artırılması ve sosyal kapsayıcılığın güçlendirilmesi için önemli adımlar atıldı. Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda, kapsayıcı istihdam politikaları ile çalışma hayatında eşit fırsatlar yaratılması ve işsizliğin kalıcı olarak azaltılması hedefleniyor.